Бұған дейін біз айнымалыларды қолдану арқылы бір мәнді сақтауды қарастырдық. Бірақ кейде бір айнымалыда бірнеше мәнді сақтауға тура келеді. Python тілінде бұны тізімдер (lists) көмегімен жүзеге асыруға болады.

Тізімді құру және оған мәндер меншіктеу

Python тілінде тізімдерді төртбұрышты жақшаларға алынған элементтер тізбегі ретінде жазамыз. Мысалы:

numbers = [10, 20, 30, 40, 50]  
print(numbers)  # [10, 20, 30, 40, 50]  

Бұл тізім numbers айнымалысына бірнеше мәнді сақтауға мүмкіндік береді.

Тізім элементтерін шығару(пайдалану)

Тізім элементтеріне олардың индекстері (нөмірлері) арқылы қол жеткізуге болады. Индекстер нөлден басталады:

numbers = [10, 20, 30, 40, 50]  
print(numbers[0])  # 10  
print(numbers[2])  # 30  

Тізімді цикл арқылы өту

Тізімдегі барлық элементтерді for циклы көмегімен шығарып көрейік:

numbers = [10, 20, 30, 40, 50]  
for num in numbers:  
    print(num)  

Программа нәтижесі:

10
20
30
40
50

Егер біз тізім элементтерін индекстері арқылы шығаратын болсақ:

numbers = [10, 20, 30, 40, 50]  
for index in range(len(numbers)):  
    print(numbers[index])  

нәтиже жоғарыдағыдай

Тізімге элемент қосу және жою

Python тізіміне элемент қосу үшін .append() және .insert() әдістерін қолдануға болады:

numbers = [10, 20, 30]  
numbers.append(40)  # Соңына 40 санын қосамыз  
numbers.insert(1, 15)  # 1-орынға 15 санын қоямыз  
print(numbers)  # [10, 15, 20, 30, 40]  

Тізімнен элементті жою үшін .remove(), .pop(), немесе del операторын қолданамыз:

numbers.remove(20)  # 20 санын өшіру  
print(numbers)  # [10, 15, 30, 40]  

numbers.pop(2)  # 2-индекстегі элементті өшіру  
print(numbers)  # [10, 15, 40]  

# del көмегімен элементті жою  
del numbers[1]  
print(numbers)  # [10, 40]